Οι αντιδράσεις των κατοίκων στα Μεταλλεία Χρυσού της Χαλκιδικής 2007-2011

Οι πολιτικές, νομικές και κοινωνικές παρεμβάσεις των δημοτών της Χαλκιδικής, στην προσπάθειά τους να προλάβουν την έναρξη ενός νέου γύρου εξορύξεων στην περιοχή. 

Οι τρεις Δήµοι τής Χαλκιδικής τους οποίους αφορά άμεσα η µεταλλευτική δραστηριότητα προσπάθησαν ήδη από το Μάρτιο του 2007 να θέσουν ασπίδα προστασίας στο περιβάλλον της περιοχής.

Τα δηµοτικά τους συµβούλια ψήφισαν τότε οµόφωνα προτάσεις για τα Γενικά Πολεοδοµικά Σχέδια (ΓΠΣ), βάσει των οποίων 170.000 στρέµµατα του παραθαλάσσιου Δήµου Σταγείρων-Ακάνθου (τα 2/3 της έκτασής του) και 150.000 στρέµµατα από τους Δήµους Αρναίας και Παναγίας χαρακτηρίζονταν «περιοχή προστασίας δάσους και δασικών εκτάσεων», αντί για µεταλλευτική ζώνη.

Εντούτοις, το υπουργείο Ανάπτυξης, αγνοώντας τους τοπικούς φορείς, βασιζόμενο στον χουντικής προελεύσεως Μεταλλευτικό Κώδικα του 1973, θεωρεί αυθαίρετα ότι κάθε εκµετάλλευση µεταλλείου είναι υπόθεση «εθνικής ωφελείας» που υπερισχύει των ατομικών δικαιωμάτων των πολιτών και της προστασίας του περιβάλλοντος.

Παρεμβαίνοντας έτσι, αφαιρεί από τα δηµοτικά συµβούλια κάθε δυνατότητα διαµόρφωσης του ΓΠΣ γι’ αυτές τις περιοχές, «προς αποφυγή δηµιουργίας εµπλοκών».

Διαμαρτυρία έξω απ΄το Κοινοβούλιο

Στο μεταξύ, ο Δήμος Σταγείρων-Ακάνθου και Δήμος Παναγίας Χαλκιδικής η Νομαρχία Ροδόπης και Δήμος Σαπών Ροδόπης, το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων και η κίνηση Πολίτες του Δήμου Σταγείρων-Ακάνθου, έχουν ήδη καταθέσει αιτήσεις ακυρώσεως του «Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Βιομηχανίας» (ΦΕΚ 151//ΑΑΠ/13.4.09) στο Συμβούλιο Επικρατείας. Σημείο αιχμής σε όλες τις ανωτέρω προσφυγές είναι οι διατάξεις του νέου χωροταξικού που καθιστούν δυνατή τη χωροθέτηση βιομηχανιών μέσα σε δάση και προστατευόμενες περιοχές, καταργώντας όλη τη μέχρι σήμερα ισχύουσα νομοθεσία.

Από το καλοκαίρι του 2009, κάτοικοι “κατασκηνώνουν” στο δάσος των Σκουριών, ώστε να αποτρέψουν την όποια δράση επιχειρήσει η εταιρεία. Τον Ιούλιο η ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ αποπειράται να κάνει γεωτεχνική έρευνα στις Σκουριές για τη θεμελίωση του εργοστασίου χρυσού-χαλκού. Με βάση τη δασική νομοθεσία δεν επιτρέπεται η αδειοδότηση γεωτρήσεων και οδών/προσβάσεων σε δημόσιο δάσος. Συν τοις άλλοις το Δασαρχείο δεν είχε δώσει καμία έγκριση επέμβασης στο δάσος.

Η απόπειρα της εταιρείας αποτυγχάνει, χάρη στην κινητοποίηση των κατοίκων και του Δημοτικού Συμβουλίου της Μ. Παναγίας. Στις παρυφές του βουνού στήνεται φυλάκιο αγώνα και παρατήρησης των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων.

Παράλληλα, οι κάτοικοι διαμηνύουν την αντίθεσή τους στα μεταλλεία, με μια σειρά δυναμικές παρεμβάσεις, όπως στο συνέδριο του Ευρωπαϊκού προγράμματος Promine τον Οκτώβριο του ίδιου έτους στη Θεσσαλονίκη αλλά και σειρά ενημερωτικών εκδηλώσεων. Το καλοκαίρι του 2010 η “Πρωτοβουλία ενάντια στις βλαπτικότητες” και επιτοπές και συλλογικότητες κατοίκων, πραγματοποιούν τετραήμερο φεστιβάλ ανοιχτής κατασκήνωσης στο Δάσος των Σκουριών με συζητήσεις, προβολές, εισηγήσεις ενάντια στις εξορύξεις.

Ωστόσο, τα επενδυτικά σχέδια των εταιρειών προχωρούν. Στις 27/10/2010 το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) προωθεί προς γνωμοδότηση στη νομαρχία Χαλκιδικής και στους ενδιαφερόμενους δήμους, τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) του Επενδυτικού Σχεδίου Ανάπτυξης (ΕΣΑ) της Ελληνικός Χρυσός ΑΕ. Καταθέτει ένα κείμενο 4.000 σελίδων και ζητλα από τους τοπικούς άρχοντες να αποφανθούν εντός της ασφυκτικής προθεσμίας των 35 ημερών. Το πλαίσιο “διαβούλευσης” με τις τοπικές κοινωνίες, αποδεικνύεται φάρσα, καθώς το ΥΠΕΚΑ φαίνεται να αντιλαμβάνεται τη διαβούλευση, ως συζήτηση σε ήδη ειλημμένες αποφάσεις.

Στις 26/11/2010, κάτοικοι της Μ. Παναγίας και της γύρω περιοχής, συγκεντρώνονται μπροστά από το κτίριο της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης και προχωρούν σε συμβολική κατάληψη του κτηρίου της νομαρχίας. Κατατίθενται εξώδικες καταγγελίες των δήμων Παναγίας και Σταγείρων-Ακάνθου. Ακολουθεί πορεία στους δρόμους του Πολυγύρου.Οι συγκεντρωμένοι στη νομαρχία αποχωρούν και μεταβαίνουν στην Ιερισσό για να παραβρεθούν στην εκεί πολυπληθή αντισυγκέντρωση.

Τον Δεκέμβριο του 2010, το Νομαρχιακό Συμβούλιο Χαλκιδικής βγάζει ομόφωνη απόφαση θετικής γνωμοδότησης για το νέο επενδυτικό σχέδιο της “Ελληνικός Χρυσός” στη Βόρεια Χαλκιδική. Στις 10/12/2010 πραγματοποιείται στον Πολύγυρο νέα διαδήλωση κατά του Επενδυτικού Σχεδίου.Τους επόμενους μήνες, καμπάνια συλλογής υπογραφών ενάντια στις εξορύξεις βρίσκεται σε εξέλιξη.

Πλήθος εκδηλώσεις και ενημερωτικές ημερίδες και προβολές γίνονται σε Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη, Πολύγυρο, Αρναία και αλλού.

Στις 11/3/2011. η επιτροπή αγώνα Μεγάλης Παναγιάς, καταγγέλλει ότι συγκροτημένες ομάδες κρούσης με ηθικό αυτουργό την “Ελληνικό Χυσό” και τη Δημαρχία, έκοψαν δέντρα, έκαψαν πανό, έβρισαν, προπηλάκισαν, τρομοκράτησαν, χτύπησαν συμπολίτες τους. Σε απάντηση, την 13η Μαρτίου 2011, πραγματοποιείται εντυπωσιακή σε όγκο και παλμό συγκέντρωση με συμμετοχή χιλιάδων ατόμων κατά της “χρυσής επενδυσης” στην Ιερισσό. Παραβρέθηκαν ή έστειλαν μηνύματα συμπαράστασης, επιτροπές αγώνα και αντιπροσωπείες από πάρα πολλά χωριά της Χαλκιδικής, σύλλογοι, σωματεία, φορείς, βουλευτές, αρχηγοί και εκπρόσωποι κομμάτων.

Τα ξημερώματα της ίδιας μέρας, “άγνωστοι” έκαψαν το φυλάκιο της Ολυμπιάδας. Το φυλάκιο ήταν το σύμβολο του επικού αγώνα της Ολυμπιάδας και του Στρυμονικού κατά της μεταλλουργίας χρυσού της TVX, 1996-2002.

Το καλοκαίρι ο αγώνας των κατοίκων συνεχίζεται με μαζικές λαικές συνελεύσεις, εκδηλώσεις και κινητοποιήσεις. Ο Δήμος Αριστοτέλη από τα μέσα Ιουνίου 2011 χρησιμοποιούσε ασταμάτητα μια παράνομη και επικίνδυνη χωματερή στην οποία ξέσπασε πυρκαγιά που έκαιγε ανεξέλεγκτα για πολλές ημέρες. Στις 4 Ιουλίου, πολίτες κλείνουν τον ΧΑΔΑ εφαρμόζοντας την απόφαση της Λαϊκής Συνέλευσης της Ιερισσού και τους νόμους . Η αστυνομία επεμβαίνει και συλλαμβάνει πέντε από τους κατοίκους που κρατούσαν βάρδια στον ΧΑΔΑ Ιερισσού για να μην περάσουν κι άλλα απορριμματοφόρα. Οι συλλήψεις έγιναν με προφορική εντολή του Εισαγγελέα, χωρίς να προηγηθεί κανένα επεισόδιο. Οι πολίτες δακτυλοσκοπούνται χωρίς να τους έχει απαγγελθεί κατηγορητήριο.

                                                   Ιερισσός. Οι κάτοικοι διαδηλώνουν κρατώντας μαύρες σημαίες.

Το φθινόπωρο η ένταση συνεχίζεται. Στις 13 Σεπτεμβρίου 2011 οι πολίτες του Δήμου Αριστοτέλη έρχονται σε ευθεία ρήξη με τον Δήμαρχο Πάχτα και καταλαμβάνουν συμβολικά το Δημαρχείο, μετά από απόφαση της λαϊκής συνέλευσης των κατοίκων, για να διαμαρτυρηθούν για την μεροληπτική στάση του υπέρ της εταιρείας στο ζήτημα των μεταλλείων.

Το Νοέμβριο, σαρανταοκτώ άτομα προσφεύγουν εκ νέου στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την ακύρωση της κοινής Υπουργικής απόφασης 201745/26.7.2011 με την οποία εγκρίθη­κε η Μελέτη Περιβαλλοντολογικών Επιπτώσεων που είχε υποβληθεί για τα Μεταλλεία Κασσάνδρας.

Τέλος του 2011 και η Eldorado Gold ετοιμάζεται να μπει δυναμικά στο παιχνίδι του χρυσού.

Καθώς τα σχέδια εξόρυξης είναι σε πλήρη εξέλιξη, το ενδιαφέρον των εταιρειών επεκτείνεται και σε άλλες περιοχές πλούσιες σε μεταλλεύματα. Κιλκίς, Αλεξανδρούπολη, Θράκη σχεδιάζεται να μπουν στο χορό των εξορύξεων. Με κοινή επιστολή τους στον τότε Υπουργό ΥΠΕΚΑ, Γιώργο Παπακωνσταντίνου και τον Υφυπουργό Γιάννη Μανιάτη, οι Δήμαρχοι της περιφέρειας Αν. Μακεδονίας & Θράκης, σε αντιδιαστολή με τον Χρήστο Πάχτα, τίθενται ενάντια στην επένδυση των χρυσορυχείων στο Πέραμα του Δήμου Αλεξανδρούπολης.

Την Άνοιξη του 2012, καθώς το ζήτημα αφορά πλέον όλο και περισσότερους, μεγάλο συλλαλητήριο λαμβάνει χώρα στην Αλεξανδρούπολη. Οι τοπικές κοινωνίες διοργανώνουν συνεχώς ενημερωτικές ημερίδες και εκδηλώσεις που αφυπνίζουν τους κατοίκους και οι φωνές αντίδρασης δυναμώνουν, πληθαίνουν και εξαπλώνονται σε όλη την περιοχή. Σύνορα περιοχών και δρόμοι αποκλείονται συμβολικά. Κάπου εκεί, η ένταση στην περιοχή περνά σε άλλο επίπεδο.